6 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018 
                      Πανελλήνια Ημέρα Κατά του Σχολικού Εκφοβισμού και της Σχολικής Βίας

Το φαινόμενο του εκφοβισμού

Το φαινόμενο του εκφοβισμού (“school bullying”) και της βίας (“school violence”) στον χώρο του σχολείου παρουσιάζει αυξανόμενες και πολυπαραμετρικές διαστάσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στον διεθνή χώρο, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία χρόνια.

Ο όρος «bullying» έχει αποδοθεί στα ελληνικά ως «σχολικός εκφοβισμός»

(Αρτινοπούλου, 2001)

Σήμερα…

Σήμερα, διαφορετικοί επιστημονικοί χώροι και πεδία έχουν αναγνωρίσει, αναδείξει και μελετήσει το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού και της βίας, στις πολλαπλές μορφές και διαστάσεις του και προτείνουν, μέσα από την πρόληψη και την παρέμβαση, διάφορες προσεγγίσεις και μεθόδους για την αποτελεσματική  αντιμετώπισή του. Η πλειονότητα των μεθόδων αυτών και των συνακόλουθων στρατηγικών, προγραμμάτων και πρακτικών εστιάζει στον προληπτικό ρόλο που θα πρέπει να αναλάβουν και να αναπτύξουν τα σχολεία.  Η ενεργός συμμετοχή και η συνεργασία όλων των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων στο φαινόμενο της σχολικής βίας και του εκφοβισμού αποτελεί πλέον αναγκαιότητα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι εκπαιδευτικοί του σύγχρονου σχολείου θα πρέπει να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις  και να είναι ικανοί  να οργανώσουν, να αναπτύξουν και να συντονίσουν ένα σύνολο κοινωνικοπαιδαγωγικών δράσεων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου της σχολικής βίας και του εκφοβισμού και ενός αριθμού παράγωγων ζητημάτων, σε επίπεδο ατομικό, τάξης, σχολικής μονάδας, οικογένειας και τοπικής κοινότητας.

 

ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΝΑΔΥΩΝΤΑΙ ΩΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΕΣ

Η δημιουργία, η ανάπτυξη και η αποτελεσματική λειτουργία ενός πανελληνίου Δικτύου πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού και της βίας

Η επιστημονική υποστήριξη και καθοδήγηση του Δικτύου αυτού, σε όλες τις διαστάσεις του (θεωρητικές, επιστημολογικές, ερευνητικές, μεθοδολογικές, πρακτικές), μέσα από τη διεπιστημονική συνεργασία επιστημόνων από διαφορετικούς χώρους

Η επιμόρφωση και η εκπαίδευση στα ζητήματα της σχολικής βίας και εκφοβισμού του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας

Η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, αξιοποίηση και ανάπτυξη συνεργατικών δράσεων, για την πρόληψη της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, του συνόλου των εμπλεκομένων, δηλαδή του σχολείου, της οικογένειας και της κοινότητας

Η δυνατότητα του συνεχούς εμπλουτισμού των σχετικών γνώσεων, ιδεών, δεξιοτήτων, μεθόδων, τεχνικών και πρακτικών όλων των εμπλεκομένων, μέσα από την ανάπτυξη, την ανατροφοδότηση και τη δημιουργική  αξιοποίηση σχετικού εκπαιδευτικού υλικού. 

Τηλεοπτικό σποτ για την Σχολική Βία και τον Εκφοβισμό 

http://stop-bullying.sch.gr/archives/923 

Πηγή: 

http://stop-bullying.sch.gr/sxoliki-via

 Γενικά: 

 

v  Ο εκφοβισμός πληγώνει και τρομάζει τα παιδιά και επηρεάζει αρνητικά τη ζωή τους.

v  Θα πρέπει να υπάρχει μια σαφής και αυστηρή γραμμή όσον αφορά στην αντιμετώπιση των περιστατικών σχολικής βίας και σχολικού εκφοβισμού.

v  Σύμφωνα με τις έρευνες, όταν όλοι όσοι συμμετέχουν στη σχολική ζωή, καθηγητές, μαθητές και γονείς αντιτίθενται σθεναρά στο φαινόμενο της βίας, τότε η επιθετικότατα των μαθητών εκδηλώνεται πολύ πιο σπάνια.

v  Είναι σημαντικό να καθίσταται σαφές ότι όλοι πρέπει να σέβονται τους άλλους και ότι οι μαθητές έχουν το δικαίωμα να μην πέφτουν θύματα επιθετικών συμπεριφορών.

v  Το σχολείο πρέπει να είναι χώρος χωρίς φόβο, απειλές και βία για όλα τα παιδιά.

Συμβουλές για εκπαιδευτικούς

·         Αντιδράστε με ευαισθησία και συνέπεια απέναντι στο φαινόμενο του εκφοβισμού.

·         Ενθαρρύνετε τα παιδιά να μιλάνε για τα περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο -(η ανωνυμία τους διασφαλίζεται, ενώ επεξηγείται ότι δεν πρόκειται για «κάρφωμα»).

·         Μιλήστε στο παιδί που εκφοβίζεται και ακούστε με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να σας πει.

·         Διαβεβαιώστε  το παιδί-θύμα ότι «δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί».

·         Διαβεβαιώστε το ότι θα ανταποκριθείτε άμεσα για να το προστατεύσετε και ότι είστε διαθέσιμος να παράσχετε κάθε δυνατή βοήθεια.

·         Υποστηρίξτε το παιδί που εκφοβίζεται σε συνεργασία με τον Διευθυντή.

·         Συζητήστε με τους γονείς του παιδιού (θύτη και θύματος), εκφράστε τις ανησυχίες σας και    δείξτε ότι είστε αποφασισμένος να αναλάβετε δράση.

·         Διατηρείστε τον έλεγχο των συναισθημάτων σας (να φαίνεστε ήρεμοι, να χρησιμοποιείτε χαμηλό τόνο φωνής).

·         Καλό είναι να αποφεύγετε την τιμωρία (π.χ «χάνεις όλα τα επόμενα διαλείμματα», γιατί έχει παρατηρηθεί ότι ανατροφοδοτεί τον κύκλο της βίας.

Για την πρόληψη

ü  Συζητείστε με τους μαθητές για τα δικαιώματά τους, τους κανόνες συμπεριφοράς στο σχολείο και τους τρόπους αντιμετώπισης του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.

ü  Παρέχετε κατάλληλους τρόπους έκφρασης της επιθετικότητας (όπως τα αθλήματα, οι τέχνες κτλ) και ανάλογες ευκαιρίες για επιτεύγματα και καταξίωση.

ü  Ενισχύστε τη φιλία μεταξύ των μαθητών και καλλιεργήστε την αλληλεγγύη της παρέας των φίλων ως το πλέον κατάλληλο μέσο για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.

ü  Συμβάλλετε καθοριστικά στην ομαλή ένταξη καινούργιων μαθητών ή μαθητών από άλλα πολιτισμικά πλαίσια στην τάξη.

ü  Ευαισθητοποιήστε τους γονείς για το πρόβλημα, στις ατομικές και ομαδικές συνεργασίες.

ü  Πραγματοποιείστε ουσιαστική εποπτεία των μαθητών κατά τα διαλείμματα.

ü  Να είστε ορατοί σε κοινόχρηστες περιοχές του σχολείου, όπως οι διάδρομοι, οι σκάλες, το κυλικείο, η αίθουσα γυμναστικής, οι τουαλέτες, όπως επίσης κα σε άλλα σημεία , όπου εμφανίζονται συχνά επεισόδια συγκρούσεων.

Για τη διαχείριση περιστατικών εκφοβισμού

Ø  Σταματάτε εξαρχής την ένταση.

Ø  Χωρίζετε τους «αντιπάλους» ή  αποσπάτε την προσοχή τους την ώρα που συμβαίνει το επεισόδιο.

Ø  Αφιερώνετε χρόνο και στους δύο συμμετέχοντες, χωρίς να απορρίπτετε το παιδί- θύτη, καθώς έτσι κινδυνεύετε να τον αποκλείσετε από την όλη διαδικασία.

Ø  Προσπαθείτε να προσδιορίσετε το πρόβλημα και να βρείτε τις αιτίες ή τα κίνητρα που οδήγησαν το παιδί ή τα παιδιά σε αυτή την πράξη.

Ø  Προτείνετε λύσεις που μπορούν να ικανοποιήσουν και τις 2 πλευρές και βοηθάτε τα παιδιά να ασκηθούν σε πιο υγιείς τρόπους επίλυσης ή διαχείρισης των συγκρούσεων.

Ø  Καθιστάτε ξεκάθαρο στα παιδιά τους κανόνες λειτουργίας του πλαισίου, το σκοπό που εξυπηρετούν και τις συνέπειες της παράβασής τους.

   

 Για τη μετέπειτα διαμεσολάβηση

Ø  Αφήνετε να μεσολαβήσει ένα διάστημα, για να επανέλθει κάποια ψυχραιμία.

Ø  Αναζητάτε ένα απομονωμένο χώρο, γραφείο ή βιβλιοθήκη και συνομιλείτε με τους μαθητές, θύτη/θύμα/παρατηρητές, με τον καθένα χωριστά!

Ø  Δεν αποδίδετε ευθύνες στους δράστες και στα θύματα, δε συζητάτε ξανά για τις λεπτομέρειες των περιστατικών.

Ø  Δεν απευθύνετε κατηγορίες στον θύτη, εξηγείτε το πρόβλημα και πώς νιώθει το «θύμα». Ενθαρρύνετε την ενσυναίσθηση του παιδιού και προσκαλείτε σε επικοινωνία.

Ø  Τονίζεται η σημασία της ευθύνης να κάνει κάτι για να επανορθώσει.

Ø  Προτείνονται και καταγράφονται λύσεις.

          Επίσης

Ø  Εκπαιδεύουμε τους μαθητές στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.

Ø  Αναπτύσσουμε δραστηριότητες σχετικές με τον εκφοβισμό (π.χ. ταινίες, κείμενα, παιχνίδι ρόλων).

Ø  Δημιουργούμε «θετικό σχολικό κλίμα» με συνεργασία, σεβασμό, εμπιστοσύνη, φροντίδα, νοιάξιμο, ανάπτυξη του αισθήματος του ανήκειν & της ενσυναίσθησης. κατανόηση της διαφορετικότητας & αποδοχή του άλλου.

Ø  Εφαρμόζουμε το θεσμό των «διαμεσολαβητών» όπου οι ίδιοι οι μαθητές παρεμβαίνουν για την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης .

Ø  Συνεργαζόμαστε με τους γονείς των μαθητών για την καταπολέμηση του εκφοβισμού.

Ø  Στοχεύουμε σε βασική & διαρκή κατάρτισή μας και συνεργαζόμαστε με τους αρμόδιους φορείς (π.χ Τμήμα Σχολείων-Χαμόγελο του Παιδιού)

● Καταγράφουμε όλα τα σοβαρά περιστατικά σχολικού εκφοβισμού και βίας, κάνουμε αναφορά στους αρμόδιους φορείς (Χαμόγελο του Παιδιού, Συνήγορος του Παιδιού) και αν χρειαστεί προσφεύγουμε στις Αστυνομικές Αρχές.

Εκπαίδευση των μαθητών να παρεμβαίνουν, αποτρέποντας τη βία.

1.     Εισαγωγή του όρου εκφοβισμός . Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές  ορισμούς και τους καταγράφει στον πίνακα. Συνοψίζει και συντάσσει έναν απλό ορισμό για τον εκφοβισμό.

2.     Ο εκπαιδευτικός ενημερώνει τους μαθητές ότι ο εκφοβισμός βλάπτει ολόκληρο το σχολείο και ότι ο καθένας έχει ευθύνη να βοηθήσει στην πρόληψή του. Ζητά από τους μαθητές να σκεφτούν κανόνες τους οποίους η τάξη θα μπορέσει να ακολουθήσει ώστε να  αποτρέψει τον εκφοβισμό. Γράφει τους κανόνες στον πίνακα και συζητά με τα παιδιά ώστε να διαμορφώσουν από κοινού ένα τελικό σύνολο κανόνων συμπεριφοράς (χρησιμοποιείται καταφατική δήλωση).

3.     Γίνεται διάκριση των εννοιών κάρφωμα και πληροφόρηση ώστε να αποενοχοποιηθούν οι μαθητές και να μειωθεί το άγχος των μαρτύρων.

4.     Ενθαρρύνονται οι μαθητές ώστε να υπενθυμίζουν τους κανόνες στους συμμαθητές τους σε περιπτώσεις που παρατηρούν περιστατικά άμεσου ή έμμεσου εκφοβισμού.

5.     Ζητείται από τους μαθητές να κάνουν προτάσεις παρέμβασης και περιορισμού βίαιων συμπεριφορών, τις οποίες καταγράφουν σε χρωματιστά χαρτόνια και αναρτούν στους τοίχους της τάξη .

6.     Ενθαρρύνονται οι μαθητές να φτιάξουν ζωγραφιές ή κολλάζ ή αφίσα ή πανό κατά του σχολικού εκφοβισμού και τα αναρτούμε στην τάξη.

7.     Κατασκευή και τοποθέτηση στο γραφείο ενός ασφαλούς «κουτιού παραπόνων» όπου κάθε μαθητής μπορεί να ρίχνει το δικό του γράμμα για να αναφέρει κάποιο περιστατικό εκφοβισμού.

Φράσεις - κλειδιά στην επικοινωνία με τον θύτη

● Στην επικοινωνία με τον θύτη διατηρείστε την έκφραση του προσώπου σας ουδέτερη, διατηρείστε ήρεμο τόνο φωνής, διατηρείστε οπτική επαφή, δώστε του αρκετό προσωπικό  χώρο, αποφ

ύγετε να κουνήσετε το δάχτυλο ή να χτυπήσετε κάποιο αντικείμενο και αν δεν μπορείτε μόνοι σας να ελέγξετε την κατάσταση , ζητείστε βοήθεια από κάποιο συνάδελφο.

Πείτε:

ü  «Πώς και αποφάσισες να τον χτυπήσεις;» (Υπάρχει επιλογή και ευθύνη για την επίθεση).

ü  «Θα πρέπει τώρα να βρούμε μαζί έναν τρόπο να λύσουμε αυτό το πρόβλημα» (Καθιστούμε τον μαθητή ικανό να λύσει τα προβλήματά του και να λάβει υποστήριξη αν χρειαστεί).

ü  «Πώς νομίζεις ότι ένιωσε ο συμμαθητής σου;» (Ενθαρρύνουμε την ενσυναίσθηση και την επικοινωνία).

ü  «Τι νομίζεις ότι θα μπορούσε να γίνει για να μην επαναληφθεί;» (Το παιδί μπορεί να βρει τρόπους να αποφύγει τη βία).

 

Χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από τις ιστοσελίδες:                                                                            

http://stop-bullying.sch.gr/

         http://symvstathmos.wordpress.com

http://www.mifovasai.gr                                                                                         Κέντρο Κοινότητας Αλοννήσου

https://sciencearchives.wordpress.com/2014/03/16/                                Βασιλική Σταλιά-Ψυχολόγος              

http://slideplayer.gr/slide/2840920/                                               Ευσταθία Τσανικίδου-Κοινωνική Λειτουργός